Gıda sektörü 2025 yılına sipariş ve üretim artışıyla başladı. İhracat rakamları ve piyasa dinamikleri, sektörün geleceği hakkında önemli ipuçları sunuyor.

2025 Gıda Sektörü Beklentileri: İhracat ve Üretim Artışı

Gıda sektörü 2025 yılına sipariş ve üretim artışıyla başladı. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörü, 2024 yılının aralık ayında 1 milyar 138 milyon dolar ile yıl içindeki en yüksek ihracatını gerçekleştirdi. İstanbul Sanayi Odası’nın verilerine göre, sektördeki yeni iş hacminin aralık ayında güçlü bir şekilde yükseldiği gözlemlendi. TİM Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryaki­oğlu, hem talep hem de tedarik süreçlerindeki hareketliliği dengeli bir şekilde yönetmeye çalıştıklarını belirtti.

Tiryaki­oğlu, belirli ürün gruplarındaki fiyatlamalar üzerinde, bölgede devam eden savaşların önemli bir etkisi olduğunu ifade etti. Yurt içi ve yurt dışında firmaların ilgilendiği tüm gelişmeleri yakından takip ettiklerini vurguladı. Ancak, girdi maliyetlerindeki en yüksek artışın yine gıda imalatında olduğu görülmektedir. Bu durum, gıda fiyatlarının artış hızını etkilemektedir.

İhracat Rakamları ve Pazar Dinamikleri

Bisküvi, buğday unu, makarna, bitkisel yağlar ile şekerli ve kakaolu ürünler başta olmak üzere temel gıda ürünlerini kapsayan hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektöründe 2024 yılını 11,9 milyar dolar seviyesinde ihracat yaparak geride bıraktıklarını aktaran Tiryakioğlu, sektörlerinin Türkiye bitkisel ürün ihracatının yarıya yakınını gerçekleştirdiğini bildirdi. En fazla ihracat yapılan ülkeler ise sırasıyla Irak, ABD ve Suriye olarak sıralanmaktadır.

Karadeniz ülkeleri, dünya tahıl üretiminin merkezi haline gelmiştir. Türkiye, jeopolitik olarak büyük önem taşıyan tahıl ticaretine yön veren birkaç ülkeden biri olma özelliğini korumaktadır. Savaş öncesinde neredeyse iki katı kadar buğday üreten Ukrayna’nın bu yılki üretimi 22 milyon tonla Türkiye’ye yakın seviyelerde kalmıştır. Diğer tarafta, 90 milyon tonun üzerinde buğday üreten Rusya, son 4 ayda 20 milyon tonun üzerinde buğday ihraç ederek bir rekor kırmıştır.

Gıda Fiyatları ve Gelecek Beklentileri

Geçen yılın genelinde yüksek faiz ortamındaki daralma, temel bir ihtiyaç olarak gıdaya olan talebi etkilemedi. Tiryakioğlu, girdi fiyatlarında en yüksek maliyetin gıda sektöründe olduğunu belirtti. Gıda ürünleri fiyatlarındaki artış hızının arzu edilen ölçüde yavaşlamadığını ifade etti. Ancak, dünyadaki petrol bolluğuna bağlı olarak enerji fiyatlarında bir iyileşme söz konusu olmuştur. Dünya Bankası'nın raporunda bu durumun 2025’te küresel gıda fiyatlarını son 5 yılın en düşük seviyesine gerileteceğine işaret ettiği belirtilmektedir.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi, 2024 yılında hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörünün toplam ihracatının yüzde 29,5’ini gerçekleştirmiştir. Bu bölge, Türkiye’nin en fazla ihracatını yapan bölge olarak, toplam makarna ihracatından yüzde 65’e, ayçiçek yağı ihracatından ise yüzde 57’ye yakın pay almıştır. Kadooğlu, yeni dönemde Suriye’nin Gaziantep ve Şanlıurfa’da faaliyet gösteren birçok işletmenin canlanmasında önemli rol oynayacağını ifade etti.

Yeni Teşvikler ve Destekler

Geçen yılın sonbaharında bölgelerinde yağışlarda gözlenen azalma, hububat ekimlerinde aksamaların yaşanmasına neden olmuştur. Bu durum, üreticilerin tarımsal verimliliğe yönelik endişelerini artırmaktadır. Kadooğlu, hububat ekimlerini olumsuz etkileyen kuraklığın, yeni yılın mahsulüne dair soru işaretleri doğurduğunu belirtti. Küresel iklim değişikliğine bağlı sorunların çözümünde çiftçiye yönelik yeni desteklerin, bugüne kadar yapılan yatırımların verimliliğine katkı sağlayacağını vurguladı.

2025’te sektör ihracatının yaklaşık %7’lik bir yükselişle 12,5 milyar dolar seviyesini aşacağı tahmin edilmektedir. Suriye’ye yapılan hububat ihracatında yüzde 13,9’luk artışla 282,9 milyon dolara ulaşıldığı bildirilmektedir. Türkiye genelindeki ihracatın içinde Suriye’nin payı, bölge için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Gıda arz güvenliği noktasında imkanların Suriye’ye daha fazla sunulması hedeflenmektedir.