Türkiye'de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkiler yarattı. Boşanmaların artması ve alım gücünün azalması, daire büyüklüklerinin küçülmesine neden oldu. Müstakil evlere olan talep ise artış gösterdi.

Türkiye'de Konut Projelerinde Sosyoekonomik Değişimlerin Etkisi

Türkiye’de sosyoekonomik değişimler, konut projelerinde önemli etkiler yarattı. Alım gücünün azalması, boşanmaların artması ve üniversite öğrencilerinin daha küçük evlere olan talebi, konut metrekarelerinin son 18 yılda 31 metrekare düşmesine neden oldu. Hanelerde ortalama kişi sayısı 4 kişiden 3’e düşerken, daire büyüklükleri de 127’den 96 metrekareye geriledi. 2023 yılında boşanmaların sayısı 173 bin 342 iken, 2024’te bu rakam 187 bin 343’e çıktı. Boşanma hızı ise 2,03’ten 2,19’a yükseldi.

Daire Büyüklüklerinde Dikkat Çeken Düşüş

İstanbul Gayrimenkul Değerleme (İGD) çalışmasına göre, 2021 yılında ortalama 112,4 metrekare olan daire büyüklükleri, 2023 yılında 97,8 metrekareye, 2024 yılında ise 96,4’e geriledi. Son 4 yılda daireler ortalama 16 metrekare küçüldü. Bu durum, konut piyasasında önemli bir değişimi işaret ediyor. Apartman daireleri son 18 yılda yaklaşık 31 metrekare küçülmesine karşın, müstakil evlerde 43 metrekare artış gözlemlendi.

Bu değişim, tüketicilerin arsadan ev sahipliğine yönelmesiyle müstakil yapılara olan talebin arttığını gösteriyor. Sektör temsilcileri, gelir dağılımındaki bozulma ve yükselen maliyetlerin, daire metrekarelerinin daha da küçülebileceği öngörüsünde bulundu. Bu durum, konut sektöründe önemli bir dönüşüm sürecini başlatmış durumda.

Gelir Dağılımındaki Bozulma

İstanbul Gayrimenkul Değerleme Kurucu Ortak Ahmet Büyükduman, ortalama hane halkı büyüklüğünün 4’ten 3 kişiye gerilediğine dikkat çekti. Daire büyüklüğündeki değişim, hane halkının küçülmesiyle tam olarak açıklanamaz. Konuta erişimin güçleşmesi, geliştiricileri daha küçük konut üretimine yönlendirmiş görünüyor. Daireler küçülürken, müstakil konutların büyüklüklerinin artması, gelir dağılımındaki bozulmayı ima ediyor.

Büyükduman, Türkiye’de hanelerin yüzde 18’inin tek kişilik hanelerden oluştuğunu belirtti. Ruhsat alınan dairelerin ortalama büyüklüğü 114 metrekare iken, bu rakam hızlı bir şekilde 96’ya geriledi. Son 5-6 yılda da 10 metrekare düştü. Bu durum, konut sektöründe yaşanan değişimlerin derinliğini ortaya koyuyor.

Sosyolojik ve Ekonomik Etkiler

Büyükduman, daire büyüklüğündeki düşüşü iki nedene bağlıyor. Birincisi sosyolojik süreçlerdir. Türkiye’de hane halkı büyüklüğü küçülüyor. Ortalama hane halkı 3,1 kişi olarak belirlenirken, bu rakam 10 yıl önce 4,1’di. İkincisi ise stagflasyon etkisidir. Enflasyonist ortamda fiyat artırmak istemeyen müteahhitler, maliyetlerin artmasıyla birlikte dairelerin büyüklüğünü küçültmek zorunda kalıyor.

Büyükduman, tüketicilerin fiyattan dolayı daha düşük dairelere yönelmesi ve müteahhitlerin pazar koşullarına göre daha küçük daire tiplerine yönelmesinin metrekareleri küçülttüğünü ifade etti. Bu durumun devam etmesi bekleniyor ve konut sektöründe önemli değişimlerin yaşanacağı öngörülüyor.

Müteahhitlerin Talepleri

Mimar Dr. Ahmet Erkutoğlu, geçmişte 3 + 1’in altında daire inşa edilmediğini, ancak son yıllarda bu durumun değiştiğini belirtti. Bugün büyük bir konut projesinin yüzde 30’u 1 + 1, yüzde 40’ı 2 + 1, yüzde 25’i 3 + 1 ve yüzde 5’i de 4 + 1 ve üzerindeki dairelerden oluşuyor. Müteahhitlerden gelen talepler, küçük dairelerin daha kolay satıldığını gösteriyor.

Ekonomik şartların alım gücünü zayıflatması, üniversite öğrencilerinin talepleri ve boşanmaların artması, tek başına yaşam tercihlerini artırıyor. Bu durum, 1 + 1 ve 2 + 1 dairelere olan talebi artırıyor. Fiyat farkları da dikkat çekiyor. 1 + 1 daireler ortalama 5-6 milyon TL, 2 + 1 daireler 9-10 milyon TL, 3 + 1 daireler ise 14-15 milyon TL arasında değişiyor. Ancak bölgesel farklılıklar da göz önünde bulundurulmalı.